Ưu thế và hạn chế của truyền thông đại
Truyền thông là một hiện tượng kỳ lạ xã hội phổ cập, sinh ra tăng trưởng cùng với sự tăng trưởng của xã hội loài người, có tác động ảnh hưởng và tương quan đến mọi thành viên xã hội.
Hiểu theo nghĩa rộng truyền thông là một quy trình liên tục trao đổi, tương tác thông tin, tư tưởng tình cảm, kỹ năng và kiến thức và kinh nghiệm tay nghề với nhau về những yếu tố của đời sống cá thể, xã hội, từ đó làm tăng sự hiểu biết, hình thành hoặc biến hóa nhận thức, thái độ, hành vi theo hướng có lợi cho sự tăng trưởng vững chắc của hội đồng xã hội .
Hoạt động truyền thông gồm có nhiều loại :
-Truyền thông liên xã nhân
– Truyền thông nội cá thể
– Truyền thông trực tiếp
– Truyền thông gián tiếp
– Truyền thông đại chúng .
Về thực chất những hoạt động giải trí này đều là hoạt động giải trí tiếp xúc cơ bản của con người nhằm mục đích cung ứng thông tin, hình thành sự hiểu biết và làm đổi khác hành vi nhận thức của họ. Tuy nhiên giữa chúng có những nét độc lạ .
Nếu truyền thông liên cá thể được xem như thể quy trình truyền thông cơ bản của con người nhằm mục đích thực thi tính năng tiếp xúc trực tiếp giữa từng thành viên người thì hoạt động giải trí truyền thông đại chúng diễn ra như một quy trình xã hội, nhằm mục đích mục tiêu củng cố những quan hệ xã hội, tạo nên những liên kết xã hội.
Quá trình này được thực thi bởi những thành phần gồm có : Nhà truyền thông ; Công chúng – người nhận ; Thông điệp và Kênh truyền. Việc sử dụng những phương tiện kỹ thuật để truyền đạt thông điệp đã chuyển hoạt động giải trí truyền thông của con người cá thể thành hoạt động giải trí truyền thông đại chúng .
Có thể nhận thấy sự khác nhau cơ bản truyền thông đại chúng và truyền thông liên cá thể qua bảng sau [1]:
| Truyền thông đại chúng
1. Giao tiếp gián tiếp thực hiện bằng các phương tiện kỹ thuật. |
Truyền thông liên cá nhân
1. Giao tiếp trực tiếp. |
Chính những độc lạ giữa truyền thông đại chúng so với truyền thông liên cá thể như trên đã tạo nên những lợi thế nổi trội cho truyền thông đại chúng trong sự tương tác với công chúng .
Dưới góc nhìn xã hội học thì truyền thông đại chúng quy trình xã hội. Max Weber cho rằng quy trình xã hội diễn ra dưới tác động ảnh hưởng của truyền thông đại chúng bằng sự link của những yếu tố : nguồn tin, thông điệp, người nhận. Các yếu tố này có sự liên hệ ngặt nghèo với nhau, tạo ra hiệu ứng xã hội của truyền thông và sẽ không có hiệu ứng xã hội nào khi những kênh truyền thông đại chúng truyền thông điệp mà không có người nhận [ 2 ]. Quan điểm này cho thấy mối quan hệ biện chứng giữa báo chí truyền thông và công chúng và để đạt được hiệu suất cao truyền thông thì việc điều tra và nghiên cứu công chúng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng quan trọng. Cũng theo Mai Quỳnh Nam, trong một quy trình truyền thông thì phản hồi ( feedback ) là yếu tố quan trọng nhất của quy trình truyền thông. Một hoạt động giải trí truyền thông nếu không có phản hồi, nghĩa là những thông tin phát ra không tạo nên sự chăm sóc của công chúng [ 3 ]. Vì vậy trong quy trình tương tác với công chúng, truyền thông đại chúng cần phải ghi nhận phát huy những lợi thế của mình .
Trong hoạt động truyền thông đại chúng tính định hướng xã hội là một đặc điểm ưu thế cơ bản.Vì đối tượng tiếp nhận thông tin được truyền qua kênh truyền thông đại chúng không chỉ là một người mà là nhiều người – tập hợp thành những nhóm xã hội. Đó là những quần thể dân cư không phân biệt trình độ, dân tộc, tôn giáo, đảng phái, tuổi tác hay giới tính… Mặc dù các ấn phẩm truyền thông đều nhằm vào những nhóm đối tượng cụ thể nhưng khi ấn phẩm này được xã hội hóa trên các kênh truyền thông đại chúng thì đối tượng tiếp nhận không chỉ có nhóm đối tượng được xác định ban đầu. Chính tính chất này tiềm ẩn sức mạnh của truyền thông đại chúng, bởi vì K.Mark đã nói:“lực lượng vật chất chỉ có thể bị đánh đổ bởi những lực lượng vật chất, nhưng sức mạnh tinh thần mỗi khi đã ngấm vào quần chúng thì nó sẽ biến thành lực lượng vật chất”[4]. Những thông điệp truyền thông đại chúng khi đã tác động vào hàng triệu người sẽ lay động chi phối, kêu gọi, thúc đẩy, tổ chức họ tham gia giải quyết các vấn đề đang đặt ra.
Các phương tiện truyền thông đại chúng thể hiện ưu thế trong mối liên hệ ấy, đặc biệt ở tính quảng đại và tính kịp thời của thông tin. Xã hội càng phát triển, bùng nổ về mặt công nghệ, nhu cầu thông tin của con người càng cao. Các sự kiện đăng tải trên phương tiện truyền thông đại chúng hiện đại sẽ đáp ứng được tính thời sự, hấp dẫn, đa chiều và phong phú của thông tin cũng như nhu cầu mong đợi của công chúng. Ngoài chức năng thông tin, truyền thông đại chúng còn mở ra một thế giới tri thức rộng lớn để mọi người có thể học hỏi và tiếp thu một cách chủ động nhất. Đồng thời những thông điệp đề cao giá trị đạo đức, văn hóa cũng sẽ được các phương tiện truyền thông đại chúng chuyển tải nhằm góp phần xây dựng tri thức và hoàn thiện nhân cách con người.
Mặt khác truyền thông đại chúng cũng tạo nên một khoảng trống công cộng cho công chúng có quyền phát biểu quan điểm cá thể hay phản biện xã hội. Các phương tiện đi lại truyền thông đại chúng là forum xã hội là nơi dành cho chính quyền sở tại hoàn toàn có thể vấn đáp trước dân về chủ trương đường lối chủ trương cũng như tìm sự ủng hộ của người dân về những dự thảo, chủ trương phát hành. Truyền thông đại chúng cũng góp thêm phần xử lý trách nhiệm thông tin hóa xã hội, ngày càng tăng hiệu suất cao thời sự của vấn đề trên cơ sở khai thác cảm nhận tâm ý về sự hiện hữu và mối chăm sóc của công chúng với những sự kiện đang diễn ra. Và ngược lại công chúng cũng trải qua truyền thông đại chúng để góp phần quan điểm với nhà cầm quyền về những chủ trương của nhà nước .
Vì tính chất quảng đại và tính định hướng xã hội nêu trên, truyền thông đại chúng cũng mang chức năng hình thành và thể hiện dư luận xã hội. Truyền thông đại chúng là nơi khơi nguồn dư luận xã hội, nó đã phản ánh và truyền dẫn dư luận xã hội, đồng thời định hướng dư luận, điều hòa tâm trạng, tâm lý xã hội về những sự kiện vấn đề có tính chất thời sự “Các phương tiện truyền thông đại chúng luôn luôn được sử dụng để tác động lên con người và ý thức của họ, cũng là tác động đến hành vi, lao động, cuộc sống, sinh hoạt của con người. Nhiều khi người ta coi phương tiện truyền thông đại chúng là nguồn gốc của mọi cải cách xã hội”.[5] Có thể thấy truyền thông đại chúng không chỉ là phương tiện truyền tải thông tin mà còn là công cụ hữu hiệu trong việc khơi gợi sự tranh luận về những sự kiện, chủ đề cấp thiết của xã hội, thiết lập các mối liên kết xã hội, góp phần hình thành nhận thức cộng đồng, thúc đẩy sự phát triển toàn diện gắn với yếu tố đạo đức và văn hóa bởi theo C.Mác: “sản phẩm của truyền thông đại chúng là dư luận xã hội”.
Một ưu thế khác của truyền thông đại chúng trong sự tương tác với công chúng đó là tính tổ chức trong truyền thông đại chúng. Khi công chúng tiếp nhận thông tin, sự liên kết xã hội của người đọc, người nghe, người xem cho thấy mối quan tâm chung của họ đối với các nội dung thông điệp được truyền tải và lợi ích xã hội chi phối rất sâu sắc mối quan tâm của họ. Khi các thông điệp tác động đến các nhóm công chúng lớn, cũng có nghĩa là các thông điệp đó thực hiện vai trò tổ chức xã hội thông qua hoạt động truyền bá tập thể. Việc công chúng bày tỏ thái độ bằng cách cung thông tin trên các kênh truyền thông đại chúng hoặc sử dụng nguồn tài liệu từ báo chí tại các diễn đàn khác của họ như những lời phát biểu trong các buổi họp, hoặc dưới dạng các kiến nghị cho thấy rõ thêm khả năng tổ chức hành động xã hội của các phương tiện truyền thông đại chúng.
Một trong những nguyên tắc của truyền thông đại chúng là trong quy trình truyền thông, tần suất tương tác giữa chủ thể và khách thể càng nhiều, càng bình đẳng, càng nhiều người tham gia thì năng lượng và hiệu suất cao truyền thông càng cao. Do đó quy mô tổ chức triển khai và chính sách quản lý và vận hành của cơ quan truyền thông đại chúng cần phải tương thích để mọi đối tượng người tiêu dùng công chúng có nhu yếu và điều kiện kèm theo hoàn toàn có thể tham gia. Một trong những phẩm chất của nhà truyền thông giỏi là biết tổ chức triển khai và kích thích, động viên và hướng dẫn cho nhiều người cùng tham gia .
Truyền thông đại chúng cũng mang tính mục đích rõ rệt. Các kênh truyền thông luôn tác động đến đông đảo công chúng nhằm làm thay đổi thái độ, hành vi và nhận thức của họ theo một chiều hướng nào đó, liên quan đến việc tranh thủ tập hợp lực lượng. Do đó tính mục đích ở đây trước hết là mục đích chính trị. Mục đích chính trị ấy có thể biểu hiện trực tiếp thông qua các khẩu hiệu chính trị, quyết tâm chính trị, hoặc gián tiếp qua tầng nấc trung gian và dưới nhiều dạng thức khác nhau. Điều này khác với giao tiếp liên cá nhân- linh hoạt và uyển chuyển hơn con giao tiếp trên các phương tiện truyền thông đại chúng mang tính định hướng và xác định rõ ràng hơn. “Không phải ngẫu nhiên, ở giai đoạn đầu trong lịch sử nghiên cứu truyền thông đại chúng, khoảng những năm 30 của thế kỷ này (thế kỷ XX), các nhà xã hội học người Đức thuộc trường phái Frankfurt lại phê phán gay gắt khả năng biến công chúng thành “những khối đại chúng” và nguy cơ phá hủy các quan hệ sinh động của đời sống cộng đồng bởi áp lực của các phương tiện truyền thông công cộng, khi hệ thống này bị thao túng bởi lập trường chính trị tư sản.” [6]
Có thể thấy các kênh truyền thông đại chúng còn thể hiện rõ nhất tính phong phú, đa dạng xét trên mọi khía cạnh. Một là đối tượng phản ánh bao gồm các sự kiện và vấn đề trong mọi lĩnh vực khác nhau của đới sống, từ các hiện tượng tự nhiên xã hội, trong sản xuất đời sống. Hai là đáp ứng mọi nhu cầu phát triển của con người và xã hội từ tâm lý, tình cảm, nhận thức, hiểu biết đến hành vi. Ba là hệ thống ký hiệu, các phương tiện và phương thức sản xuất, chuyển tải thông điệp rất đa dạng nhằm thu hút các giác quan của người tiếp nhận; bốn là hình thức và thể loại cũng rất phong phú linh hoạt. Trong xã hội thông tin khi mô thức truyền thông chuyển đổi từ đơn nguồn- đa tiếp nhận đến mô thức đa nguồn- đa tiếp nhận thì tính phong phú đa dạng ấy sẽ nhân lên gấp bội. Do đó nếu biết khai thác các thế mạnh đặc trưng của kênh truyền thông sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp đa năng trong việc thu hút công chúng vào việc xây dựng và phát triển bền vững.
Như vậy truyền thông đại chúng ngày càng chi phối thâm thúy và tổng lực đến mọi nghành nghề dịch vụ của đời sống xã hội trên bình diện vĩ mô cũng như trong việc hình thành nhân cách của cá thể con người. Trong xã hội văn minh những thế lực chính trị, những nhà kinh doanh, những nhà hoạt động giải trí văn hóa-xã hội đều chăm sóc khai thác và sử dụng truyền thông đại chúng như một công cụ không thế thiếu. Mặt khác công chúng cũng dựa vào truyền thông đại chúng để bày tỏ quan điểm, để tham gia quan điểm về những yếu tố xã hội và thực thi quyền được thông tin, quyền tự do ngôn luận của mình .
Hoạt động truyền thông đại chúng ngày càng được tăng cường hơn trong xu thế toàn thế giới hóa. Toàn cầu hóa truyền thông đại chúng mở ra thiên nhiên và môi trường thông tin to lớn, thuận tiện nhất, giúp cho những dân tộc bản địa, những vương quốc và dân cư toàn quốc tế tăng cường năng lực giao lưu, tăng cường hiểu biết, xích lại gần nhau. Điều này cũng có nghĩa là, nó giúp cho trái đất nhân lên sức mạnh của mình trong việc thống nhất nhận thức, hành vi, tạo ra áp lực đè nén can đảm và mạnh mẽ cho việc xử lý những yếu tố mà đời sống đặt ra, từ mối quan hệ giữa con người với vạn vật thiên nhiên đến những yếu tố trong quan hệ giữa con người với con người ở những quy mô, khoanh vùng phạm vi khác nhau .
Chính trong toàn cảnh đó, công chúng truyền thông được thụ hưởng một môi trường học tập toàn thế giới, có nhiều thời cơ tiếp thu tri thức quả đât, nâng cao trình độ hiểu biết cho mình. Các tân tiến khoa học, kỹ thuật và công nghệ tiên tiến của truyền thông đại chúng cung ứng cho công chúng một cách nhanh gọn, tổng lực và phong phú và đa dạng nhất tổng thể những thông tin về những tân tiến khoa học, kỹ thuật và công nghệ tiên tiến mới nhất, tạo điều kiện kèm theo cho mọi cá thể, tổ chức triển khai đều hoàn toàn có thể update, nâng cao hiểu biết, thôi thúc việc ứng dụng những văn minh khoa học, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến ấy vào đời sống .
Cùng với những hệ quả tích cực kể trên, quy trình toàn thế giới hóa truyền thông đại chúng cũng đồng thời mang lại những hạn chế trong sự tương tác với công chúng .
Sự tăng trưởng ồ ạt, quá nhanh và mạnh và chưa được kiểm chứng của lượng thông tin trên phương tiện đi lại truyền thông mới như internet hay mạng xã hội sẽ tạo điều kiện kèm theo lưu hành những thông tin xấu, bất lợi, có đặc thù xấu đi so với những giá trị văn hóa truyền thống, giá trị nhân văn truyền thống lịch sử cũng đang là một rủi ro tiềm ẩn của xã hội văn minh. Cùng với dòng chảy những thông tin có giá trị tốt, toàn thế giới hóa cũng đồng thời với việc lan rộng ra cánh cửa trấn áp của những vương quốc cho những thông tin xấu đi, bất lợi, trái với những giá trị đích thực và những truyền thống lịch sử địa phương tốt đẹp. Đặc biệt, hệ quả phức tạp là sự đổ xô xô bồ những thông tin có tính chính trị nhưng không có xu thế nhận thức rõ ràng, dẫn đến sự nhiễu loạn, làm mất phương hướng của dư luận xã hội, thậm chí còn dẫn đến những ảnh hưởng tác động tư tưởng xấu đi, bất lợi cho sự không thay đổi chính trị – xã hội, một điều kiện kèm theo không hề thiếu để bảo vệ cho sự tăng trưởng của cá thể và hội đồng .
Mặt khác những phương tiện đi lại truyền thông đại chúng là tác nhân cơ bản tạo nên văn hóa truyền thống đại chúng, được đặc trưng bởi năng lực sản xuất hàng loạt, bởi độ bao trùm to lớn, bởi sự link của những quan hệ tính năng tạo thành mạng lưới hệ thống đa phương tiện. Những tác nhân này dẫn đến những tác động ảnh hưởng xấu đi về văn hóa truyền thống do dòng chảy những loại sản phẩm phi văn hóa truyền thống và sự xâm lăng của những giá trị văn hóa truyền thống ngoại lai, phi truyền thống cuội nguồn dẫn đến sự nhất thể hóa xấu đi về văn hóa truyền thống, sự phá hoại và thậm chí còn, còn dẫn đến rủi ro tiềm ẩn phá vỡ những mối quan hệ hệ văn hóa truyền thống hội đồng truyền kiếp .
Xuất hiện sự cạnh tranh đối đầu lẫn nhau giữa những mô hình truyền thông để Giao hàng công chúng như một đối tượng người tiêu dùng người mua nhằm mục đích nâng cao doanh thu và xử lý bài toán kinh tế tài chính cho mỗi cơ quan báo chí truyền thông truyền thông. Điều ấy tất yếu dẫn đến những hiện tượng kỳ lạ xấu đi như thương mại kinh doanh hóa báo chí truyền thông, ô nhiễm truyền thông, Open ngày càng nhiều những loại báo chí truyền thông hoạt động giải trí theo hướng đăng tải thông tin giật gân câu khách, không còn giữ được tính năng khuynh hướng xã hội của truyền thông đại chúng .
Chúng ta thấy rằng hội nhập xã hội và liên kết xã hội trải qua truyền thông đại chúng là một tất yếu khách quan trong xã hội tân tiến. Hệ thống thông tin trên toàn quốc tế ngày càng tăng trưởng vượt bậc. Độ mở của những kênh truyền thông đại chúng sẽ tạo điều kiện kèm theo cho phần đông công chúng tham gia vào dòng truyền thông. Để truyền thông đại chúng của quy trình toàn thế giới hóa, trong mối tương tác với công chúng, hoạt động giải trí một cách hiệu suất cao và phát huy tối đa những vai trò lợi thế của mình trong hoạt động giải trí tiếp xúc, cần quan tâm đến việc trấn áp những kênh truyền thông đại chúng ngặt nghèo hơn, nhằm mục đích duy trì những nguyên tắc cơ bản của hoạt động giải trí truyền thông đại chúng để tương thích với lợi ích và văn hóa truyền thống của những vương quốc, bảo vệ sự tân tiến xã hội và liên kết xã hội trên khoanh vùng phạm vi quốc tế. Đồng thời những phương tiện đi lại truyền thông đại chúng cũng phải giúp hình thành một lối ứng xử mới của công chúng so với truyền thông đại chúng, một lối ứng xử văn hoá mà cùng với nó, công chúng hoàn toàn có thể sống sót, tiếp xúc, thao tác và tận hưởng mà không bị nhiễu loạn thông tin, không bị chịu ràng buộc vào thông tin trong toàn cảnh một xã hội “ bùng nổ truyền thông ” như lúc bấy giờ .
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Mai Quỳnh Nam, Về đặc điểm và tính chất của giao tiếp đại chúng, Tạp chí Xã hội học số 2, 2000
- Mai Quỳnh Nam, Báo chí- những điểm nhìn từ thực tiễn, NXB Văn hóa- Thông tin, 2000)
- Mai Quỳnh Nam: Truyền thông đại chúng và dư luận xã hội. Tạp chí Xã hội học. Số 1.1996)
- Mai Quỳnh Nam (2003), Sinh viên Hà Nội với giao tiếp đại chúng, Tạp chí Tâm lý học, số 12, tr.19-26
- Mai Quỳnh Nam: Truyền thông đại chúng và dư luận xã hội. Tạp chí Xã hội học. Số 1.1996)
- Mikhailop- Báo chí hiện đại nước ngoài: Những nguyên tác và nghịch lý, NXb Thông Tấn, 2004, tr.48
- Mác và Ph.Ăngghen. Toàn tập, t.1. Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.580
- Weber, M. (1910), Towards a sociology of press, Journal of Communication, Volume 26,HYPERLINK “http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jcom.1976.26.issue-3/issuetoc”HYPERLINK “http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jcom.1976.26.issue-3/issuetoc”Issue 3,HYPERLINK “http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jcom.1976.26.issue-3/issuetoc” pages 96-101, September 1976.
[ 1 ] Theo Mai Quỳnh Nam, Về đặc thù và đặc thù của tiếp xúc đại chúng, Tạp chí Xã hội học số 2, 2000
[ 2 ] Weber, M. ( 1910 ), Towards a sociology of press, Journal of Communication, Volume 26, HYPERLINK “ http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jcom.1976.26.issue-3/issuetoc ” HYPERLINK “ http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jcom.1976.26.issue-3/issuetoc”Issue 3, HYPERLINK “ http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jcom.1976.26.issue-3/issuetoc ” pages 96 – 101, September 1976 .
[ 3 ] Mai Quỳnh Nam ( 2003 ), Sinh viên Thành Phố Hà Nội với tiếp xúc đại chúng, Tạp chí Tâm lý học, số 12, tr. 19-26
[ 4 ] C.Mác và Ph. Ăngghen. Toàn tập, t. 1. Nxb Chính trị Quốc gia, TP. Hà Nội, 1995, tr. 580 .
[ 5 ] Mikhailop – Báo chí văn minh quốc tế : Những nguyên tác và nghịch lý, NXb Thông Tấn, 2004, tr. 48
[ 6 ] PGS.TS Mai Quỳnh Nam, Báo chí – những điểm nhìn từ thực tiễn, NXB Văn hóa – tin tức, 2000
Xem thêm: Có nên học ngành xuất bản không?
Nguồn: Tổng hợp từ Internet
Source: https://khoinganhtruyenthong.com
Category: NGÀNH TUYỂN SINH